Uienexporteur Wiskerke Onions probeert het uienoverschot in Nederland te verschepen naar Oost-Afrika, waar hongersnood is. Het bedrijf stuit op enthousiasme en veel weerstand.
Komende zomer zit Nederland op een berg overtollige uien van 85 tot 100 miljoen kilo. Moeten deze uien van goede kwaliteit worden vernietigd terwijl de tv-actie voor slachtoffers van de hongersnood in Oost-Afrika en Jemen nog maar net is afgelopen?
Dat zou wel erg schrijnend zijn, vindt een van de grootste uienexporteurs van de wereld, Wiskerke Onions. De directeur van het bedrijf, Chaynenne Wiskerke, wil de uien naar Oost-Afrika verschepen. Maar hulporganisaties trappen op de rem. Hartstikke sympathiek plan, zeggen zij, maar helaas zijn de tekorten in Oost-Afrika en de Europese overschotten niet uitwisselbaar. Toch is de deur nog niet helemaal dicht.
Geen voedsel, wel geld
“Er is veel steun vanuit de branche, waardoor de kosten voor het transport zijn gedekt”, zegt directeur Chayenne Wiskerke. “Scheepvaartmaatschappijen doen mee, net als diverse telers en leveranciers. En het ministerie van ontwikkelingssamenwerking kijkt ook wat het kan doen.”
Het enthousiasme staat haaks op de reacties die ze kreeg van Nederlandse ambassades in Afrikaanse landen, de wereldhandelsorganisatie WTO en het World Food Program van de VN. Telkens als zij haar plan voorlegde, kreeg zij ontwijkende antwoorden. “Zij willen geen voedsel, maar geld”, zegt Chayenne Wiskerke.
Dat geven ook diverse hulporganisaties aan die samenwerken in Giro555. Sympathiek plan, zeggen zij, maar bij het vervoer en de verspreiding van zoveel uien zijn er behoorlijk wat praktische problemen te overwinnen. Hulporganisatie Icco zocht contact om te zien wat er mogelijk is, maar ziet op dit moment nog te veel problemen bij de distributie naar de mensen die het voedsel nodig hebben.
Het eerste probleem zijn de invoerheffingen. Die bedragen in sommige Afrikaanse landen 100 procent van de productwaarde. Daarmee willen Afrikaanse overheden hun eigen boeren beschermen tegen Europese landbouwproducten. “Het ministerie kijkt nu of het mogelijk is het uientransport onder noodhulp te laten vallen”, zegt Wiskerke. “Dan is er een nultarief bij het invoeren.”
Lokale markten
Daarnaast moet het voedsel voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen. Nu is er niets mis met de Nederlandse uienberg, maar een maaltijd van uien alleen is niet gezond voor mensen die sterk ondervoed zijn. De uien moeten worden toegevoegd aan een breder voedselpakket, met mais, rijst en bonen bijvoorbeeld.
Dat zijn precies de producten waar het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de VN zich op richt. “Onze kennis over internationale voedseltransporten en distributie ligt bij de niet-bederfelijke voedingsmiddelen als bonen en mais”, zegt WPF-woordvoerder Challiss McDonough. “Als we iets doen met vers voedsel, doen we dat door geld of tegoedbonnen te verstrekken zodat mensen deze producten op de lokale markten kunnen kopen.”
De lokale markten keren terug in de reacties van de hulporganisaties. Zij willen lokaal voedsel inkopen. Dat stimuleert de markt en is goedkoper dan voedsel verschepen vanuit Europa. Als er geen voedsel is op de lokale markt, zoals nu het geval is in delen van Oost-Afrika, wijken hulporganisaties liever uit naar buurlanden om daar voedsel in te slaan.
Volgens diverse hulporganisaties kan de Nederlandse uiensector de uien beter verkopen en het geld aan Giro555 doneren. Maar dat verkopen is nu juist het probleem. Er zijn teveel uien. Iets dat ook geldt voor wortelen. Peen en ui zouden als het aan Wiskerke ligt in één moeite door naar bijvoorbeeld Zuid-Soedan kunnen worden verscheept.
Dat er teveel uien en wortelen zijn, heeft te maken met de goede oogst en tegenvallende vraag. Veruit de meeste uien gaan naar het buitenland. Maar de export is afgelopen maanden sterk teruggelopen. Dat heeft onder meer te maken met de afwezigheid van een grote afnemer als Rusland, dat door de boycot geen Europese uien meer accepteert. Ook Oost-Europese landen kopen minder dan vorig jaar, omdat hun eigen oogsten beter zijn. Dat heeft dramatische gevolgen voor de prijs. Vorig jaar kostte 100 kilo uien nog 18 euro, nu is dat 2 tot 4 euro.
Bron: Trouw.nl